Żuławy Wiślane – wielokulturowe korzenie świąt Bożego Narodzenia

Boże Narodzenie na Żuławach od wieków kształtowały spotkania różnych kultur, wyznań i tradycji. Skromne święta mennonitów, ludowe wierzenia katolików i powojenne zmiany sprawiły, że żuławskie obchody mają dziś wyjątkowy charakter. Jak wyglądały święta dawniej i co z tej tradycji przetrwało do naszych czasów?

Boże Narodzenie na Żuławach to opowieść o nieustannej przemianie. Przez wieki do tej żyznej, zalewowej krainy przybywali osadnicy z różnych stron Europy, przynosząc ze sobą odmienne tradycje, wyznania i sposoby przeżywania świąt. Ukształtowany przez wodę, wiatr i wielokulturową historię region wypracował własny, niepowtarzalny model świętowania, w którym splatały się zwyczaje dawnych Słowian, mennonitów, luteran i katolików.

Święta na Żuławach dawniej

Historyczne Żuławy zamieszkiwali Polacy, Niemcy – w tym liczni mennonici – Kaszubi oraz osadnicy z innych regionów Europy. Ta różnorodność wyraźnie wpływała na obchody Bożego Narodzenia. W wielu domach święta miały charakter bardziej rodzinny i religijny niż obrzędowy, a nacisk kładziono na spokój, umiar i refleksję.

Inaczej wyglądały święta w tradycji katolickiej i ludowej. Wigilia była dniem postnym, ale jednocześnie pełnym znaczeń i wierzeń. Na stołach pojawiały się proste potrawy: ryby – zwłaszcza śledzie – kapusta, groch, kasze oraz chleb. Zamiast wystawnych dań liczyła się oszczędność i umiar, wynikające z trudnych warunków życia na terenach zalewowych. 

Choinki, jeśli w ogóle się pojawiały, dekorowano skromnie – jabłkami, orzechami, piernikami i własnoręcznie wykonanymi ozdobami z papieru lub słomy. W niektórych domach ich rolę pełniły jedynie zielone gałązki zawieszane pod sufitem. Wierzono także w szczególną moc nocy wigilijnej – miała ona zapowiadać przyszły rok, a po kolacji wiele osób udawało się na pasterkę, często pieszo, mimo mrozu i ciemności.

Przełom po 1945 roku

Prawdziwy przełom w historii żuławskich świąt nastąpił po 1945 roku. W wyniku wojny i zmian granic dotychczasowa ludność regionu niemal całkowicie zniknęła, a jej miejsce zajęli osadnicy z różnych części Polski – z Kresów Wschodnich, Mazowsza, Lubelszczyzny czy południa kraju. Przywieźli oni ze sobą własne tradycje, które stopniowo zaczęły dominować w lokalnym krajobrazie kulturowym.

To właśnie wtedy na Żuławach na stałe zadomowiły się choinka, opłatek, kolędy i pasterka w znanej dziś formie. Dawna protestancka powściągliwość ustąpiła miejsca bardziej obrzędowemu, katolickiemu modelowi świętowania. Jednocześnie wiele dawnych zwyczajów – zwłaszcza mennonickich – bezpowrotnie zanikło, przetrwawszy jedynie w archiwach, muzeach i opowieściach regionalistów.

Bożonarodzeniowe Żuławy dziś

Współczesne obchody Bożego Narodzenia na Żuławach w dużej mierze przypominają święta w innych częściach Polski, jednak wciąż można odnaleźć lokalne akcenty. Wigilia pozostaje najważniejszym momentem – rozpoczyna się wraz z pojawieniem pierwszej gwiazdy, a rodziny dzielą się opłatkiem i składają sobie życzenia.

Na stołach, obok barszczu z uszkami czy karpia, coraz częściej pojawiają się potrawy inspirowane dawną kuchnią regionalną – ryby w różnych odsłonach, dania z kasz czy tradycyjny chleb. W niektórych domach i lokalnych gospodarstwach wraca się do własnoręcznego wypieku pierników, nawiązując do prostych, dawnych receptur.

Coraz większą rolę odgrywają także inicjatywy lokalne. W żuławskich miejscowościach organizowane są jarmarki bożonarodzeniowe, wspólne kolędowanie oraz spotkania świąteczne w domach kultury i muzeach. To właśnie tam przypomina się mieszkańcom i turystom, jak wyglądały święta sprzed stu lat i jak silnie były związane z wielokulturową historią regionu.

Tradycja i tożsamość

Boże Narodzenie na Żuławach pozostaje dziś nie tylko czasem rodzinnych spotkań, ale również żywą lekcją historii. To święto, które pokazuje, jak przez wieki różne tradycje potrafiły współistnieć, przenikać się i tworzyć wspólną tożsamość regionu. Choć zmieniły się realia życia i skład mieszkańców, sens świąt pozostał ten sam – to czas zatrzymania, bliskości i pielęgnowania pamięci o przeszłości.

Nie zjadłeś? Nie wyrzucaj! Podziel się jedzeniem w lodówkach społecznych w powiecie nowodworskim

Święta to czas radości, spotkań i wspólnego stołu. Niestety to także okres, w którym marnujemy najwięcej jedzenia. Po świątecznych dniach często zostają nam nadwyżki – produkty dobre, świeże i pełnowartościowe, które zamiast trafić do kosza, mogą pomóc innym. Rozwiązaniem są lodówki społeczne, z których może skorzystać każdy.

W Polsce każdego roku wyrzucanych jest około 5 milionów ton żywności. Problem ten nie dotyczy jedynie pojedynczych gospodarstw domowych – to efekt codziennych nawyków, a w czasie intensywnych zakupów, takich jak święta, skala marnowania jeszcze się zwiększa. Dlatego coraz więcej miast i gmin podejmuje działania, by ograniczyć ten niekorzystny trend.

Lodówki społeczne w powiecie nowodworskim – gdzie je znaleźć?

Na terenie powiatu nowodworskiego mieszkańcy mogą dzielić się jedzeniem w trzech miejscowościach:

• Nowy Dwór Gdański – Lodówka Społeczna przy Miejsko-Gminnym Ośrodku Pomocy Społecznej,
  Plac Wolności 26

• Krynica Morska – Lodówka Społeczna przy MGOPS  ul. Górników 15a, Krynica Morska

• Sztutowo –   przy Urzędzie Gminy, ul. Gdańska 55

Żywność można zostawić o dowolnej porze. Lodówki społeczne są dostępne dla wszystkich – nie są przeznaczone wyłącznie dla osób w trudnej sytuacji finansowej. Ich głównym celem jest ratowanie jedzenia przed zmarnowaniem.

Co można przekazać?

• warzywa i owoce,

• konserwy,

• soki,

• produkty pakowane próżniowo,

• żywność fabrycznie zamkniętą,

• domowe przetwory – pod warunkiem, że są dokładnie opisane (data przygotowania i termin przydatności).

Produkty muszą być świeże, pełnowartościowe i nieprzeterminowane.

Czego nie wolno zostawiać?

• produktów napoczętych lub przeterminowanych,

• jedzenia zepsutego,

• surowego mięsa,

• alkoholu,

• żywności wymagającej głębokiego mrożenia.

Wspólna odpowiedzialność

Korzystając z lodówek społecznych, warto pamiętać o kilku zasadach: zadbać o szczelne opakowanie, porządek i poszanowanie cudzych produktów. Zabierajmy tylko tyle, ile rzeczywiście jesteśmy w stanie wykorzystać.

Nie zjadłeś? Nie wyrzucaj. Podziel się. To prosty gest, który realnie pomaga – ludziom i środowisku.

Świąteczne życzenia od redakcji Żuławy TV

Świąteczne życzenia od władz Gminy Stegna

Świąteczne życzenia władz Powiatu Nowodworskiego

Z okazji Świąt Bożego Narodzenia Przewodniczący Rady Powiatu w Nowym Dworze Gdańskim Zbigniew Ptak, Starosta Nowodworski Barbara Ogrodowska, wraz z Radnymi, Członkami Zarządu Powiatu oraz Pracownikami Starostwa Powiatowego, kierują do Mieszkańców Powiatu Nowodworskiego serdeczne życzenia zdrowia, spokoju i radości.

Niech świąteczny czas będzie wypełniony ciepłem, rodzinną bliskością oraz chwilami wytchnienia od codziennych trosk. Boże Narodzenie to wyjątkowy okres refleksji, który sprzyja umacnianiu więzi, wzajemnej życzliwości i nadziei na nadchodzący rok.

Samorządowcy życzą, aby nadchodzące miesiące przyniosły pomyślność, stabilność oraz poczucie bezpieczeństwa, a magia świąt pozostała z Państwem na długo po ich zakończeniu.

Wesołych, pełnych miłości Świąt Bożego Narodzenia!

Zbigniew Ptak
Przewodniczący Rady Powiatu w Nowym Dworze Gdańskim
wraz z Radnymi

Barbara Ogrodowska
Starosta Nowodworski
wraz z Członkami Zarządu Powiatu
oraz Pracownikami Starostwa Powiatowego

Świąteczne kolędowanie seniorów w Sztutowie

W Sztutowskim Ośrodku Kultury odbyło się wyjątkowe wydarzenie pod hasłem „Świąteczne kolędowanie”, które zgromadziło seniorów z Gminy Sztutowo. Spotkanie zostało zorganizowane przez Koło Gospodyń Wiejskich „Chochla i Warząchew” w ramach programu „Danie Wspólnych Chwil” realizowanego przez Fundację Biedronki.

Wydarzenie upłynęło w atmosferze ciepła, wzruszeń i międzypokoleniowej wspólnoty. Wspólne śpiewanie kolęd, rozmowy przy świątecznym stole oraz serdeczne spotkania pokazały, jak ważne są tego typu inicjatywy, zwłaszcza dla osób starszych. Muzyka stała się przestrzenią relaksu, wyciszenia oraz radości z bycia razem, podkreślając wyjątkowy charakter świątecznego czasu.

Swoją obecnością spotkanie uświetnili m.in. Wójt Gminy Sztutowo Robert Zieliński, Sołtys Marek Kacprzak, Poseł Paweł Cywiński, Roman Terczyński, przedstawiciele Fundacji Strefa Mocy – państwo Milarscy, a także funkcjonariusze policji ze Sztutowa.

Część artystyczną wydarzenia poprowadził Tomasz Stroynowski z RestArt – Żuławskiej Grupy Miłośników Relatywizowania Muzykalności, który zadbał o wysoką jakość oprawy muzycznej oraz stworzenie wyjątkowego, świątecznego nastroju.

„Świąteczne kolędowanie seniorów” było nie tylko okazją do kultywowania tradycji, lecz także ważnym wydarzeniem integrującym lokalną społeczność i wzmacniającym więzi międzyludzkie.

Świąteczne życzenia od Wójta Gminy Sztutowo

W związku ze zbliżającymi się Świętami Bożego Narodzenia Wójt Gminy Sztutowo Robert Zieliński kieruje do Mieszkańców oraz sympatyków gminy serdeczne życzenia zdrowia, spokoju i rodzinnego ciepła.

Jak podkreśla wójt, okres świąteczny to wyjątkowy czas radości, wzajemnej życzliwości oraz budowania wspólnoty. To moment, który sprzyja spotkaniom w gronie najbliższych i refleksji nad tym, co najważniejsze.

Świąteczne życzenia zostały również przekazane w formie wideopocztówki, przygotowanej podczas tegorocznej wigilii gminnej – wydarzenia pełnego serdeczności, wspólnotowego charakteru i świątecznej atmosfery, które na stałe wpisało się w kalendarz lokalnych inicjatyw.

Na nadchodzący Nowy Rok Wójt Gminy Sztutowo życzy wszystkim Mieszkańcom pomyślności, realizacji planów oraz wielu dobrych i radosnych chwil.

 Wesołych Świąt Bożego Narodzenia i Szczęśliwego Nowego Roku!

Robert Zieliński
Wójt Gminy Sztutowo

Świąteczne i noworoczne życzenia z Krynicy Morskiej

Z okazji Świąt Bożego Narodzenia Burmistrz Miasta Krynica Morska Sylwia Szczurek, wspólnie z Pracownikami Urzędu Miasta oraz Radą Miejską, składa Mieszkańcom i Gościom serdeczne życzenia spokojnego, świątecznego czasu.

Niech okres świąt będzie okazją do odpoczynku, regeneracji sił oraz nabrania nowej energii, a Nowy Rok 2026 przyniesie zdrowie, szczęście i pomyślność. Samorządowcy życzą również spełnienia planów i marzeń oraz wielu powodów do satysfakcji w życiu osobistym i zawodowym.

Niech każdy nadchodzący dzień upływa w atmosferze uśmiechu, życzliwości oraz pozytywnych wyzwań, które sprzyjają rozwojowi miasta i lokalnej wspólnoty.

Sylwia Szczurek
Burmistrz Miasta Krynica Morska
wraz z Pracownikami Urzędu Miasta
oraz Radą Miejską

Świąteczne życzenia od Burmistrza Nowego Dworu Gdańskiego

W związku ze zbliżającymi się Świętami Bożego Narodzenia, Burmistrz Nowego Dworu Gdańskiego Jacek Michalski, wspólnie z Pracownikami Urzędu Miejskiego oraz Radnymi Rady Miejskiej, składa Mieszkańcom miasta najserdeczniejsze życzenia.

Niech magiczna moc wigilijnego wieczoru przyniesie spokój, radość i nadzieję, a świąteczny czas będzie okazją do odpoczynku, refleksji oraz spotkań w gronie najbliższych. Boże Narodzenie to moment szczególny, sprzyjający budowaniu relacji, wzajemnej życzliwości i umacnianiu lokalnej wspólnoty.

W nadchodzącym Nowym Roku samorządowcy życzą wszystkim Mieszkańcom pomyślności, szczęścia oraz realizacji planów – zarówno w życiu osobistym, jak i zawodowym. Niech kolejne miesiące przyniosą stabilność, bezpieczeństwo oraz dalszy rozwój miasta.

Najpiękniejszych Świąt Bożego Narodzenia oraz Szczęśliwego Nowego Roku!

Jacek Michalski
Burmistrz Nowego Dworu Gdańskiego
wraz z Pracownikami Urzędu Miejskiego
oraz Radnymi Rady Miejskiej

Z okazji Świąt Bożego Narodzenia Paweł Cywiński składa wszystkim Mieszkańcom Żuław serdeczne życzenia spokoju, zdrowia oraz radości płynącej z wyjątkowego, świątecznego czasu. Niech te dni sprzyjają umacnianiu więzi rodzinnych i sąsiedzkich, a atmosfera wzajemnej życzliwości towarzyszy Państwu także po świętach.

Niech nadchodzący Nowy Rok przyniesie pomyślność, stabilność oraz satysfakcję z codziennej pracy na rzecz rozwoju regionu i lokalnej wspólnoty.

Z wyrazami szacunku
Paweł Cywiński
Pełnomocnik Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi ds. Żuław